Nuvipiri 29, 2019 – Maturit, Sipaun – Inuit sivuliqtiit inusuttuillu katimaqataujumaaqtut Sipaunmi taikani SilarjuapKatujjiqatigiinginni (UN COP25) Sila Asijjipallianingannut Katimanirmi. Issivautanga Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Tali Saampu Taru, Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Kanata Angijuqqaap Tungilinga (Silarjuamut) Liisa Kupirrualuk, ammalu Angijuqqaq Kanatami Inunnut Inusuttuit Katimajinginnut Kurista Maatin-Lapanski katimaqataulaqtut ajjigiinngitturuluujarnit pinasuarusiinnuk marruunnuk. Katimalaaqtut sanngijualunni inuusuttuni inuuvialummiunit Tuktuujaktimmiutarnit Maturitmuulaaqtut tarrijaassanit takussautittigumaaqtut Sila Asijjipallianinganni Nunalinginni, Inuk Takussautittilunilu Sivuliqtimit piliriangujumit Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Alaaskaup allavinganni, Panjiman Saarus [Juppik], piqataulaarmijuq.
Pimmariummat tamanna katimaniulaaqtuq uqausiqalaaqtuni kisutuinnarnit pinasuarusirmi nutaanillu unikkaaliurlutit Silarjuap Katujjiqatigiingitta avatilirinirmut taimaak Inuit sivuliqtigit Kalaałiit Nunaani, Alaaskami, Sikaatkami piqasiujjaulutit Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Sivuliqtiit Katimajingit Ilulissamit, Kalaałiit Nunaani.
“Unikkaaq uqaujjigiaqsimajuq pigiarutiqarniangippata angijunit silarjuavut uunaqsinaaliqtuq 3. 2−mut uqquuniqarluni 2100−nguliqqat,” uqalauqtuq Tali Saampu Turu, Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Silarjuami Issivautaq. “Sikuvut aputivullu ukiuqtaqtumi asijjiqsimaliriiqtut auppallialiqtut. Taanna unikkaaq nalunaiqsikanniqtuq pigiariaqaliratta assururlutalu saqqiigiaqarunniiqtugu pujurlunni (CO2). Tavvattautigi kamagiaqaliqtugu ammalu isulittittinasuarluta tamatuminga attuiniqaqtualunnit inunnut silarjuatinni. ”
COP25 aaqqissimmat pijariaqallarinniaqtumit Katujjiqatigiit Silarjuami sila asijjirningannu kamagijaugialinnik. Angirutiulauqtillugu atuliqtitaugiaqangininginnut atuagarnit Parismi Angirutimit COP24−mit Katuis, Puulami arraani, turaagangit pijariiriaqarngata tamakkuninga suli aulattiarniatuaqqat Pariismi Silamut Asijjirningannut Angiruti, piqasiutilugit pujurluliuqpattut.
“Silali asijjipalliajut ippinniangimmat katimajiit killinginni ammalu sila asisujjipallianinga isumagijaujunit ippigusunngimmat,” uqalauqtuq Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Kanatami Angijuqqaap Tungilinga LiisaQupirrualuk. “Sila asijjirninga silarjuami tuavirnasimmat. Inuulluta aaqqissurasugiaqarattigu ikajuqtigiilluta. Maturitmi, piliriqatiqarniaratta gavamakkunni, ajauqturlugillu pigiaqtittijjutiqattiaqullugit silarjuap uunaqsivallialirningannut.”
Arraagumi atausirmit iluani sila uqausiusimallarilirngat asingillu pigiarutausimaliqtuti silarjuami, Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Ukiuqtaqtumiutarnit uuttuutissaujunik takussautittiqujimmata tamatuminga pujurlualummit anirnitinnuuqaqtunit mikillivaallitittikannirluta ammalu ilitturlugit assurutaujut. Ammalu tamanna COP25 katimaniulaaqtuq, amisunit qanuiluurniulaqtuni parnasimammata, piviqaqtittilaarngata katujjiqatigiinnik, timiujunik ammalu NGO−mit uqaqatigiiqattalaarngata sila asijjipallianinganni. Tamakkua katujjiqatigiit pingaasuliqqangalutit avittuqsimalaarngata: Piusivaallikannirlugit Pijumaningit, Saqqijaaqtittiniq Atuliqtitauninginni, ammalu Ikajuqtuiniq.
Inuit piqataulaaqtut qanuiluurniujumit atilik “Pingannaqpasinganni Ukiuqtaqtumut: Nunaqaqqaaqtuminiit qaujisaningit ammalu sivuliqtingit silami ullumilisaujunik ilittusirmillu” Tiisiippiri 5−mi. Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit KatimajinginniIssivautanga Tali Saampu Turu nillialaarmijuq, ammalu inuusuttunit Alaaskamiinngaaqsimajumit Kanatamilu.
Ukiuqtaqtumi qanuiluurniulaarmijuq Nunaqaqqaaqtuminiinngaarlutit Takunnaatittilutit COP25−mit. Tamanna Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni qanuiluuqtittilutit taikani Kativviuvattunit inuusuttunit kiggaqtuijinik Tuttuujaqturmi tarrijaqtittilaaqtut “Imaittumiiliqtugut”. Iuriju Lagt, tarrijaassaliuqti Sipainmiilaaqtuq uqalauqtuq, “Surusiit qaujimagialiit sila asijjipallialirninganni ammalu pillarialuummat taimaak ippigijariaqaqtavut uvagut kinguvaarijaujugut ammalu asijjiijunnaratta silarjuami. Uppirijaunngituinnariaqaraluaqtugit, kisianili uvagut sannginiqarmijugut qanuiluurasugunnaqtugut.”
Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni sivuliqtingit nillialaarmijut qanuiluurniujunik makuningalu Silarjuap Katujjiqatigiingitta Nunalinginni Nunaqaqqaaqtuminirnillu timiujunik, Gavamakkullu Katimajingit Sila Asijjipallianingannut, ammalu Silarjuami Silalirijiit Katujjiqatigiingit.