Viivvuari 21, 2019 – Aatuaa, Kanata – Tavvani ullummi Inuit Ukiuqtaqtumiiuqatigiit Katimajingit ilisaqsivut iqqaumattillutillu Silarjuami Anaanaup Uqausingatta Ullunganni. Saqqijaaqtittigiaqaratta paqqilutigillu piuqsuarlugulu uqaulisimaavut. Ullunga taanna Viivruari 21−ngulluni taimanngani 2000−mit uqausiummat Katujjiqatigiit Silarjuamut Ilinniaqtulirijikkunnut, Qaujisaqtuliriniq Piqqusilirinirmullu Katujjiqatigiit.
Inuulluta, uqausivut, Inuit qaujimanirimmajjuk atuqtautillugu. Taimaak unikkaaqpattugut isumagijattinni uqausiqaqtuta piqqusittinni uppirijattinni, ilagiinnitinni ammalu inuuqatittinni, nunaqqatittinillu ammalu silataani nunalirjuaqta. Alaaskami, pijumanillaringit inuusuttuit, ilagijavut, Kuatilia Qignaaq Kili, Inuppiaqtinut nilliasuuq aaqqissuijiullunilu ammalu Gavamakkunni Pilirijiulluni Uqaujjigiaqtu Ilisarvik Silattuqsarvinganni, uqalauqtuq “Uqausivut uummatikkanniriaqalirattigu inuulluta nunaqaqqaaqtuminiullutalu saqqitikkanirlugu upinnarani uqausivut suurlu tarnirigattigu kinaunittinni; isumagijavut tangiqaliqtittutigu kasuqsimaqattautiniq. Piruqpalliagiaqaratta nunaqaqqaaqtuminiulluta sivuliminittinni aturlutigu ammalu Inulimaattiaq taimaillutit taimannganialuk pigialauqsimammata. ”
Nuukmi, Inuit Ukiuqtaqtumiiuqatigiit Katimajingit Kalaałiit Nunaani ullumi nalunaiqsiniaqtut Katuaq Piqqusilirivinganni. Inuit Ukiuqtaqtumiiuqatigiit Katimajingit Kalaałiit Nunaani Angijuqqaq ᕼajalmar Tal uqaqtiuqataujuq. “piviqaqtitaugatta ullumi aturunnaqtutigu saqqijaaqtillutigullu Silarjuamut Ullurijaujuq nunaqaqtaaqtuminiit uqausingit Qaiqujisimajugut Ministami Ilinniaqtulirijikkunni matuiqsiqullugu quviasuutiqarniuniaqtuq. Nilliajuqarniaqtunilu uqausilirijikkut katimajinginni ammalu Kalaałiit Nunaani Titiraqtiujunut Katujjiqatigiinginni. Takunnaniuqsagumajugut Kalaałiit Nunaanimiutitut inuttituurluta qanurlu saqqijaaqtikannirunnarniarmangaattigu paqqilutigullu. Inuit Ukiuqtaqtumiiuqatigiit Katimajingit Kalaałiit Nunaani takunnarniarmijut Inuit pijunnautinginni makununga ilinniaqtulirinirmut uqausilirinirmullu,” uqalauqtuq Tal. Nilliajuqalauqtillugit piqqusirminit aturlutit takurannaatittiniaqtut.
Uqausilirijimmarik Vaalantiina Liunuva Sikaatkamiuq, Ulaasaamit, uqalauqtuq: “Anaanaup uqausituqanga ajjiungimmat uvattinni asittinillu nalunaiqsijjutiujuq − inuuqatikkani. Naalagunnaqtitaugatta ajjiungittumillu nilliagunnaqtuta − quviaqanallarittualummi aturluta. Nalunaiqtuq kisiani qanuq nakinngaarmangaatalunniit ippinnianivut tavvanngat tarnitinni. Kisianili taijauvattuq nunaqaqqaaqtuminit uqausituqanginni. Suurlu tamanna uummanaqtuq sanngatijjutigillutigu assurunnaqtukkuuraluaqtilluta, sivumuagiaqaqqugut.”
“Silarjuap Arraagunganni Nunaqaqqaaqtuminirnut Uqausinganni, upigijaqalauqtugut inunni timiujunillu saqqijaaqtittivattunik uqausittinni,” uqalauqtuq Inuit Ukiuqtaqtumiiuqatigiit Katimajingit (Kanata) Angijuqqanga Manika Iul-Kanajuq Iqalummiuq, Nunavut. “Inuttitut ilisarijausimamma ilagijaulluni uqausirnit Nunattiarmi, Nunavummi Nunattisiavullu Gavamakkunginnut. Nunavimmi Jams Pai ammalu Kupaip Tarringata Angirutinganni Ilisaqsisimammijut Inuktut ilinniaqtulirinirmit, ammalu Kakivakkut Gavamakkungit Katimatillugit Inuktuulaurmijut Upigipattigu Inuit saqqijaaqtittijut, titiraqtiit, sanannguaqtiit tarrijaliuqtiit uqausittinni uumatittimmata. Upigigattigu anaanavut ataatavullu, innaillu, inusuttuillu Inuktuuqpattut qautamat.”
Malittugit 2016 Kanatamiut Naasaqtauningit 41,650 Inuit uqarunnarniralauqtut inuttitut uqaqatiqarunnarmarillutit, taakkuninga 64. 0%−nit Inunnit. Taimaassainnaqtau inuktut uqarunnaqtut anaanangata uqausituqangani 57% inuit. Kanatami, Inuktut sannginiqpaanguqataujuq Nunaqaqqaaqtuminirnit uqausirnit, Inuit jagaittailigasugiaqaqtut uqausirminik, assuruinnattiarlutit uumatittinasullutit uqausirminik ilanginni jagaisimavallialirngatali.
Tamaaniqai 6000−nit uqausirnit silarjuami uqausiliit. Missausattausimajut 43% ulurianaqtumiiliqtut. Malittugit Silarjuap Katujjiqatigiingit, qattikallaikkiaq ᕼannalanginniittut ilinniaqtulirinirmit atuqtaujunnaqtut kikkutuinnarnut. Ataani 100 qarasaujakkut ataqtaullutit silarjuami. Inuit uqausingit qarasaujakkuttau atuqtauvammijut.