Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit Maligait

KISUUNINGANNI NALUNAIQTAUJUQ – ILISAQSISIMAJUT

IMAIMMAT uvagut, Inuit, nunaqaqqaaqtuminiujugut, ajjiungittuniinngaaqsimalluta, ajjiungittunit piqqusiqaqtuta, angirraqaqtutalu;

IMAIMMAT silarjuap ukiuqtaqtunga qanigijangillu atuqpattavut nunagijavut killiqaqtutit katimajiutigut;

IMAIMMAT pijjutiqaqtuta nakinngaaqsimanittinni atuqattaqtatinni najuqtatinnillu nunagijattinnimi quviagijaqaqtugut piqqusittinni pijunnautiqarnitinniajjiungittunit nunaqaqqaaqtuminiulluta katujjillutalu iliqqusittinni, uppirijattinni isumaaluutittinillu;

IMAIMMAT inuit angirranga ammalu sunakkutaangit pimmarialuummata silarjuami nunalinginnut;

IMAIMMAT silarjuami avittuqsimajullu piqujangit iliqqusirivattangillu isumagijaugialiit paqqijauqullugit ukiuqtaqtuq qanigijangillu avatingit ammalu piuqsuarlugit pivalliatillugillu Inuit piqqusingit inulirijjusingillu;

IMAIMMAT pijunnautivut pijunnautivut namminiq pijunnanittinni nalunaiqtaugialik inuit piqataugiaqarninginni piqujarnit qanuilurniujunillu attuiniqaqtunit angirraminik;

IMAIMMAT ammakanniq uppirijavut piliriqatiqarnirmit silarjuamiutarnit, saqqijaaqtittikannirumallutalu silarjuami sailinirmit ammalu turaagaqarlutit tamatuminga Maligarnit;

IMAIMMAT silarjuami katujjiqatigiinnik Inunnit, qaujimajaujut INUIT UKIUQTAQTUMIUQATIGIIT KATIMAJINGIT pattittigumaarngata sivuvaqtillunigillu inuit pijunnautingit pijumajangillu silarjuami, saqqiqtausimallutit piqujivungaaqtigut angiqsimajuinnaullutillu tigujaulauqsimalluni Juunimi 15, 1977−ngutillugu Pauru, Alaaskami;

TAIMAIMMAT

TITIRAQSIMAJUMIT MALIGARMIT INUIT UKIUQTAQTUMIUQATIGIIT KATIMAJINNUT PITAQARIALIK TAIMAK MALITTAUTTIAQATTARNIARNGAT SIVULLIQPAAMI KATIMAGIANNGATILLUGIT ATULIQTITAULUTILLU PIQUJIVUNGAAQTIGUT UVAGULLU, INUTTIGUT UKIUQTAQTUMIUTAUJUGUT, MALILLUTA MALIGARNIT TAIMAILLUAQTITAUNIRMIT, ILAGIJAUNIRMIT UPPIRIJATTIARLUTALU, NAAMMASAQTUGU ANGIQTUTALU TAMATUMINGA MALIGARMIT, MALIGAIT AAQQITTAUSIMAJUT ATAANIITTUT.

MALIGAQ 1 – TUKINGIT

1 “Nunaqaqqaaqsimajut Pijunnautingit Pijumajangillu” tukilik taikkuninga immikkuuqtunit tigumiaqtanginni pijunnautinik pijumajanginnillu ajjiungittunit nunaqaqqaaqtumirnut.

2. “Ukiuqtaqtumiutait” tukilik Inuit Nunanganni.
3. “Tilijausimajuq” tukilik tilijausimajuq Ilagijaq Tikkuaqtausimalluni malittugit maligait maligarjuanit.
4. “Tilijausimaniq” tukilik tikkuaqtausimajulimaat niruaqtausimajulimaalluunniit Ilagijaujunut Katimaqatarnut Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajikkunnut.
5. “Inuit Ukuuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit” tukilik Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit.
6. “Inuit” tukilik nunaqaqqaaqsimajut inuit angirranganimiut ilisarijausimallutit Inunnut inuuqatingit piqasiutillugit makua Inuppiat, Juppik (Alaaska), Inuit, Inuuvialuit (Kanata), Kalaałiit (Kalaałiit naani) ammalu Juppik (Ulaasat).
7. “Inuit Nunanga” tukilik ukiuqtaqtumi qanigijanginnillu, maannaujuq uattiaruulauqsimajurlu, Inuit Nunaqaqqaaqtuminirnit pijunnautiliit pijumaniqaqtullu.
8. “Ilagijaujut” tukilik atuni Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit (Kanatami), Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit − Alaaska, Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit Kalaałiit Nunaani ammalu Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit Alaasaami. Atuni ilagijaujut aaqqissuigiaqaqtutit namminiq maliganginni killingit malittugit nunanganni pijunnautiginiaqtanginni.

MALIGAQ 2 – ATINGA ILISARIJAUSIMAJUQ

ilisarijausimajuq atinga Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkut imaittuugajaqtuq “Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit”

MALIGAQ 3 – PIJUTINGIT

Pijjutingit katimaniujut imaittuulutit:

1. a) sanngattiqullugit ajjiunngittut Inuit Ukiuqtaqtulimaami;
2. b) saqqijaaqtittiqullugit inuit pijunnautinginni ammalu pijumaninginni silarjualimaami;
3. c) tamakkualu Inuit piqatauqattaqullugit katimajiujunik, pivallianirmit inulirinirmillu, Inuit, naammattuujaarngata taimaak;
4. d) saqqijaaqtikanirlugit namminiqsuttiarunnarninginni Inuit Ukiuqtaqtumi;
5. e) tamakkua kajusittiaraluarmangata piruqpallialutillu Inuit piqqusingit inulirijjusingit maannaujuq kinguvaassatinnullu;
6. f) akunimut aulattigunnarlutit paqqittilutillu ukiuqtaqtumi ammalu qanigijanginni nirjutinik, avatittinni, piruqtunillu amisuruqpalliagiaqarninginni; ammalu
7. g) saqqijaaqtittikannirlutit aulattittiarlutit utiqtasuungunngittunit atuqtauvattunit ukiuqtaqtumi aturlutillu taimaittunit maannaujuq sivunittinillu pivalliaqullugit inuit makimajjutissangitigut, isumagigiarlugillua asingit Inuit pijumajangit.

MALIGAQ 4 – AULANINGIT SANNGININGILLU

Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkut ukuninga aulattigunnaqtut sannginiqarlutillu pijjutinginni nalunaiqsimajunit maliganginnillu nalunaiqsimajunik Maligarjuanginni:

1. a) piqujaliurlutit, maligassanik attuiniqarniaqtunillu Inunni ammalu Ukiuqtaqtumiutarnit, malillugit piqujivungaarutiit kajusititausimajut tamatumunga pijjutiqaqtutit;
2. b) tusaumaqattautiqattarlutit Ilagiit ammalu saqqiiqattarmilutit silarjuamiutarnut;
3. c) ikajuqturlugit pigiarutinginni katimajiit, pivallianirmut iqqaqtuivilirinirmullu Inunnut;
4. d) piqatauqattarlutit, uvvaluunniit kiggaqtuilutik, silarjuami katujjiqatigiit isumaaluutiqaqtunit taimaittusainnarnit attuqtauniarninginni inuit pijumaninginni;
5. e) pigiarutittiavaqarlutit, taimaigiaqaqqata, malillutit piqujivungaarutik kajusititaminirnit tamatuminga pijjutingannut;
6. f) kamaqattarlutit ikajuqattarlutillu qaujisarnirmit makuninga pijumajanginni Inuit;
7. g) atuliqujillutit tamakkuninga kamagijaugialinnik inunnut pijumajanginni asinginni;
8. h) kamaqattarlutit tigumiaqtanginni pijjutingit maligarjuat Malillungit

MALIGAQ 5 – ILAGIJAIT

Ilagijaut Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajimut ilagijaujunnaqtut nalunaiqsimajut malillugit Maligamir 1(8−mi).

MALIGAQ 6 – KATUJJIQATIGIIT

Aaqqittausimajunit maligarnit katujjiqatigit Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkunni Arraagutamaaqsiutinganni Malittutit ammalu Sivuliqtiit Katimajiralaanginni, atuni sivuliqtingit Issivautaqarunnaqtut sivukkaqtaulutit. Ammalu, atuni Ilagijaujut piliriinnarunnaqtut angirraminik kajusiqullugit pijjutingit Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkut.

MALIGAQ 7 – KATIMAVIJJUARNINGIT

1 Ukuangulutit

Katimavijjuarninganni Ilisarijausimajut tilijausimajut katimagajaqtut katimaniq pigiaqtitaujunnaqtuni ammalu kajusititauluni.

2 Tilijausimajut

Atuni katimaniujut Katimavijjuarninganni pitaqauqattarajaqtut tilijausimajut. Atuni Ilagijaujut nalunaiqsigunnaqtut 18−nik tilisilutit katimajaqtuqatauniaqtunik katimanirjuarmi malillugit maligaralaat. Kamaqattarajaqtut pivallualutit saqqijaaqtittilutillu turaaganginni Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkut Inuit angirranginni ammalu Ilagijaujut nunalinganni

3. Sannginingit

Katimavijjuarnami imaigunnaqtut:

1. a) isumagilugit tilisilutillu kamagialinnik Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkut asinginni silarjuami timiujunit;
2. b) qaujisarlutit piqujangit Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkut atuttiarlugillu asingillu sannginiujut Maligarjuamiittunit maligaralaanillu Malillutit;
3. c) tilisilutit unikkaaliuqattarianginni uvvalunnit qaujisarlutit allavingatta iluani Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit uvvaluunniit tunisigiaqarninginni asinginnu silarjuami katujjiqatigiinnut timiujunulluunniit;
4. d) uqaqatigiillutit asinginni piliriassanginni Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingit;
5. e) niruarlutit Issivautarmit;
6. f) asilimaangit sannginirijaujut kamagijauqattarlutit pilirininginni;
7. g) tikkuaqsiqattarlutit sivuliqtiit katimajiralaariniaqtanginni niruaqtanik; ammalu
8. h) isumaliaminirnit kamaqattarlutit pijjutingit malillugit Sivuliqtiit Katimajiralaangit ammalu kamagijarialingit isumagijariaqaqtangit Sivuliqtiit Katimajiralaanginnut ammalu tussiraunnarlutit taikanngat unikkaaliuriaqarninginni Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingimuunganiaqtunik. Katimaniujut

Katimaniujut Katimanirjuami Arraagut tisamat aniguraimmata katimaqattarialiit uvvaluunniit asiagut nalunaiqtausimappata Katimaniqsauqattarlutit uvvaluunniit Sivuliqtiit Katimajiralaanginnut. Katimanilimaat Katimavijjuarnami matuingajut kikkulimaanut kisiani nalunaiqtauniqqat asiagut Sivuliqtiit Katimajiralanginnut uvvaluunniit Arraagutamaaqsiutinganni.

MALIGAQ 8 – SIVULIQTIIT KATIMAJIRALAANGIT

1 Ukuangulutit

Sivuliqtiit Katimajiralaangit ukuangugajaqtut Issivautaq tisamaujuqtullu ilagijaujut, marruuk niruaqtaulutit kiggaqtuijiulutik Ilagijaujunik sivuliqtiit katimajiralaanginnut. Kiggaqtuijiit niruaqtaujunnaqtut ilagijaulirlutit Malillutit namminiq maliganginni atuaganginnillu ammalu atuni ilagijaujut innussiqattarlutit inuqanngittunit

2. Issivautaup Tungilingit

Tisamanik Issivautaup Tungilirijanginni pitaqarajaqtuq, atuni Ilagijaujunik. Marruuk sivuliqtiik katimajiralaanginni Ilagijaujut isumaliangisimajut namminiq uvvaluunniit angiqatigiinniqqata ilagijaujut immikkuuqtunit Issivautaup Tungilirijumappagit. Issivautaup Tungilingit kamaqattarajaqtut paippaalirinirmit Angijuqqaangulutillu Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkut allavinginni killingit malittugit ammalu aulattiqattarlutit Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkut Ilagijaujunit killingit Malittugit

3. Sannginingit

Sivuliqtiit Katimajiralaangit ammalu Issivautat Tungilingit aulattigajaqtut Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit katimajingikkunni Katimaniujunik Arraagutamaqsiutinganni. Sivuliqtiit Katimajiralaangit aulattilutit angiqatigiinnikkut.

4. Tilijausimajut

Sivuliqtiit Katimajiralaangit ammalu Issivautat kamattautigigajaqtulli 18−nit Tilijausimajunik suurlu Ilagijaujunik kingullirmi Arraangutamaaqsiutinganni Katimaliqqata

5. Katimaniujut

Sivuliqtiit Katimajiralaangit aaqqissimattiarlutit aulattiqattarajaqtut marruaqtirjuangunniit katimaqattarlutit arraaguup iluani. Maunatuinnarlu katimatittigunnarilluni Issivautaq qangatuinnakkut.

MALIGAQ 9 – ISSIVAUTAQ

Issivautat Niruaqtaujunnaqtut tilijausimajunik Katimavijjuaqtillugit maligaralaarnit Malillutit niruarlutillu 2/3 katimajiit Niruarunnaqtut. Issivautaq sivukkattaigajaqtut inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkunni ammalu allaviliriniujut ikajuutissallu ingirrattiaraluarmangaata qaujisaqattarlutit Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkunni ammalu Katimajulimaanillu Katimavijjuarninginni.

MALIGAQ 10 – KIINAUJAIT TITIRAQSIMANINGIT

Atuni Ilagijaujut Arraagutamaaqsiutinganni Katimaniqtamaat imaigunnaqtut (i) saqqiilutit titiraqsimajunik kiinaujalirinirmit Arraagungannut taimanngani Katimaniulauqsimajumiinngaarlutit Arraagutamaaqsiutinganni ammalu (ii) qimirrugunnarlugit arraaguup iluani Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkunni kiinaujjalirijjusinginni.

MALIGAQ 11 – MALIGARALAAT

Arraagutamaaqsiutinganni Katimatillugit tigusigunnaqtut maligaralaarnit atuliqtittilutit piluaqtumit malillutit Maligarjuanganni Maligaralaalimaat malittiarialiit titiraqsimajunik tavvani Maligarjuami.

MALIGAQ 12 – ASIJJIQTAUNINGIT

Maligarjuaq asijjiqtaujunnaqtuq imaak (i) naammasaqtuinnaulutit atuliqujaujunik Sivuliqtiit Katimajiralaanginnut saqqiiqqaujunut ammalu (ii) niruarniujut 2/3−ngulutik atuni Niruarunnaqtunik Katimatillugit Arraagutamaaqsiutinganni.